ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ
ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΑΛΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ
Πως υπολογίζεται η σύνταξη στο (ΤΑΠ-ΟΤΕ – ΕΛ-ΤΑ)
Το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (Σ.Κ.Α.) αποτελεί διαχρονικά πεδίο πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης άσχετα με την πολιτική συγκυρία.
Και τούτο γιατί είναι μείζον πολιτικό, ιδεολογικό, οικονομικό, πολιτισμικό και κοινωνικό ζήτημα.
Είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα αφού αφορούν τον Άνθρωπο και τα δικαιώματά του αλλά δείχνουν και τον βαθμό πολιτισμού και την ποιότητα της Δημοκρατίας σε μία κοινωνία, σε μία χώρα.
Είναι ο πλέον πολυπαραγοντικός μηχανισμός επειδή επηρεάζει άμεσα και έμμεσα το σύνολο του πληθυσμού αν αναλογιστούμε ότι έχουμε 2,6 εκ. συνταξιούχους και 3,5 εκ. εργαζόμενους στην χώρα μας και επιπλέον όταν 1 στα 2 νοικοκυριά έχουν ανάγκη επιβίωσης από 1 σύνταξη.
Το πρόβλημα του Ασφαλιστικού άνοιξε την περίοδο 1990 -1992 όταν έγιναν βίαια οι τότε αλλαγές με μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις.
Έκτοτε, το νέο κάθε φορά πλαίσιο, έχει υποστεί τόσες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, τόσες καταργήσεις και ανανεώσεις διατάξεων που κατάντησε ένα δαιδαλώδες μόρφωμα που ο ασφαλισμένος δεν βρίσκει εύκολα άκρη αλλά και το ίδιο το σύστημα κατάντησε αναξιόπιστο και άδικο τουλάχιστον.
Το σημαντικό δε είναι πως κάθε φορά που γίνονται νέες αλλαγές, οι εμπνευστές του εγχειρήματος επαίρονται για την σωτηρία του συστήματος και σε λίγο πάλι ξήλωμα από την αρχή από άλλους σωτήρες.
Στην κάθε νέα περίοδο <<αλλαγών>>, οι ασφαλισμένοι βρίσκονται πάντα με λιγότερα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Οι τελευταίες μεταρρυθμίσεις και ανατροπές έγιναν κυρίως την περίοδο 2010 – 2012 με αποκορύφωμα το 2015 και 2016 με τους ονομαζόμενους νόμους Κατρούγκαλου - επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ - αλλά συνεχίζονται σταδιακά και μετά.
Το γεγονός ότι όλες οι διατάξεις αμφισβητούνται και οι νόμοι κρίνονται στα δικαστήρια δείχνει και το μέγεθος του προβλήματος σε κάθε επίπεδο.
Αν ήταν εύκολος ο γρίφος και η εξίσωση του ασφαλιστικού δεν θα ταλάνιζε ολόκληρη την Ευρώπη και πολύ περισσότερο την μνημονιακή Ελλάδα με τέτοια ύφεση και όλα τα παρελκόμενα.
Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες η λύση και η προοπτική του αλλά κυρίως από την δημογραφική γήρανση, το επίπεδο απασχόλησης και ανεργίας, τις εισφορές, την ανάπτυξη, το επίπεδο μισθών κ.λ.π.
Βασικό επίδικο σε όλα τα συστήματα είναι η οικονομική βιωσιμότητα και η επάρκεια των παροχών και προς τούτο δεν είναι τυχαίο ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη βαίνει συνεχώς μειούμενη ως ποσοστό του ΑΕΠ σε όλη την Ευρώπη.
Άλλωστε η Ελλάδα και με την παρούσα <<αριστερή >> κυβέρνηση, έχει δεσμευτεί προς τους θεσμούς, ή παλιά ΤΡΟΪΚΑ με τους άλλους, για την μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης σταδιακά και μέσα από τους προϋπολογισμούς.
Στην προοπτική αυτή, η συνταξιοδοτική δαπάνη (κύρια και επικουρική σύνταξη), που θα διαμορφωθεί από 13,5% του ΑΕΠ το 2009, σε 14,6% το 2020, σε 12,3% το 2030, σε 12,6% το 2050 και σε 10,6% του ΑΕΠ το 2070 (με ανώτερο επίπεδο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 16% του ΑΕΠ)
Άρα οι παροχές μειώνονται και το ποσοστό φτώχειας αυξάνεται συγκρινόμενα με την αγοραστική δύναμη.
Θεωρητικά μπορεί να εξασφαλίζεται η οικονομική βιωσιμότητα αλλά όχι η Κοινωνική αποτελεσματικότητα.
Όταν το ΑΕΠ μειώθηκε τα τελευταία χρόνια πάνω από 25%, αυτό σημαίνει ότι η πίτα (ΑΕΠ) ήταν μεγαλύτερη, μοιράζονταν σε λιγότερους, είχε μεγαλύτερα μερίδια και τώρα που η πίτα έγινε πολύ μικρότερη μοιράζεται σε περισσότερους και άρα μικρότερα κομμάτια.
Αναδιανομή της φτώχειας.
Μετατρεπόμαστε σε χώρα γερασμένη και φτωχών, άνεργων νέων κυρίως ή με χαμηλές αμοιβές, με μερική απασχόληση, ενώ η πολιτική των επιδομάτων και των βοηθημάτων έχει γίνει κυρίαρχη πολιτική.
Τόσο απλά.
Το σύστημα δε, είναι περισσότερο άδικο για όσους συνταξιοδοτούνται με πάνω από 28 χρόνια αφού η κύρια παροχή χτίζεται από την Εθνική σύνταξη των 384 ευρώ με πάνω από 20 χρόνια και από το ανταποδοτικό τμήμα που εξαρτάται από τον μέσο μισθό από το 2002 και μετά, μαζί με τα δώρα, τις εισφορές και τον ασφαλιστικό βίο του εργαζόμενου (έτη ασφάλισης).
Το σύστημα αποδίδει 15,87% αναπλήρωση στην ανταποδοτική για 20 έτη ασφάλισης, 26,37% για 30 έτη, 35,4% για 35 έτη, ενώ φτάνει στο 46,80% για 42 έτη ασφάλισης...
Όσο για την σημερινή αλλά και τις επόμενες γενιές εργαζόμενων, πολύ λίγοι θα μπορούν να συμπληρώνουν τις βασικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για μία αξιοπρεπή σύνταξη αν δεν αλλάξουν πολλά και γρήγορα στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΠΛΗΡΩΝΑΝ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΙΣΦΟΡΕΣ
Σε κάποια ταμεία, (ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΑΠ-ΔΕΗ, κ.λ.π.) και μόνο για όσους οι εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη ήταν πάνω από 20% (π.χ. ΤΑΠ-ΟΤΕ - ΕΛ-ΤΑ ήταν έως 35% ενώ από 1/1/2020 θα είναι για όλους 20% συνολικά), προβλέπεται επιπλέον ποσοστό αναπλήρωσης 0,075% ανά έτος για κάθε επιπλέον μονάδα, που προστίθεται στο ποσοστό της ανταποδοτικής σύνταξης όπως προκύπτει ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και το έτος αποχώρησης.
Αυτό ισχύει για τους εργαζόμενους στα ΕΛ-ΤΑ και γενικά για ασφαλισμένους στο ΤΑΠ-ΟΤΕ μέχρι 31/12/1992, γιατί μετά οι εργαζόμενοι είναι ασφαλισμένοι μεν στο ΤΑΠ-ΟΤΕ αλλά με ποσοστά εισφορών ΙΚΑ (6,67% εργαζόμενος και 13,33% ο εργοδότης), σε άλλο παλαιότερο άρθρο αναλύουμε τον νέο τρόπο υπολογισμού με τα ποσοστά όπως προκύπτουν ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και το έτος αποχώρησης.
Ο συντελεστής αυτός - 0,075% - υπολογίζεται στην ανταποδοτική και για όσους είχαν παράλληλη ή διαδοχική ασφάλιση για τον ίδιο χρόνο σε διαφορετικά ταμεία.
Στις περιπτώσεις αυτές λοιπόν και για όσους η σύνταξη απονεμήθηκε μετά την 12/5/2016 έχουμε μεγαλύτερα ποσά σε σχέση με παλαιότερους συνταξιούχους που πήραν σύνταξη με τον παλαιό καθεστώς αλλά και σε αυτούς θα γίνει υπολογισμός και με τον νέο τρόπο.
Όσοι συνταξιούχοι αποχώρησαν σχετικά κοντά και πριν την 12/5/2016 ενώ η σύνταξή τους απονεμήθηκε μετά την ημερομηνία αυτή, έχουν την δυνατότητα (υπάρχει σχετική εγκύκλιος) να ζητήσουν να ενταχθούν απευθείας στον νέο τρόπο υπολογισμού αλλά η σύνταξη θα αρχίζει από 13/5/2016 και μετά που σημαίνει ότι χάνεται το διάστημα πριν και μέχρι 12/5/2016 αλλά συμφέρει πολλούς η λύση αυτή γιατί παίρνουν ολόκληρο το ποσό άμεσα και όχι σε 5 ετήσιες δόσεις όπως οι παλαιότεροι.
Ο επανυπολογισμός ισχύει για όλες τις κατηγορίες και έπρεπε να έχει γίνει ήδη και να φαίνεται στα ενημερωτικά σημειώματα αλλά ακόμα αναμένονται χωρίς να γνωρίζουμε την αιτία...
Οι παλαιοί συνταξιούχοι, εφόσον προκύπτει μεγαλύτερο ποσό με τον νέο τρόπο, (στις περιπτώσεις των παραπάνω ταμείων ισχύει) θα πάρουν την όποια διαφορά σε 5 ετήσιες δόσεις.
Στην επικουρική όπου εφαρμόζεται το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης, η αναπλήρωση είναι 0,45% ετησίως επί τον συντάξιμο μισθό και τα έτη ασφάλισης.
Τα ποσά των συντάξεων που απονέμονται γενικά με τον νέο τρόπο υπολογισμού από το 2016 και μετά (εκτός των περιπτώσεων που πλήρωναν παραπάνω εισφορές), δίνουν μικρότερο αποτέλεσμα και αυτό αποδείχτηκε στην πράξη άσχετα με την αναστολή της προσωπικής διαφοράς και άλλες αλχημείες που γίνονται, οι περικοπές όμως θα καταγράφονται στις αποφάσεις συνταξιοδότησης και στα ενημερωτικά σημειώματα.
Έτσι σήμερα, (2019) η μέση σύνταξη εκτιμάται ότι κυμαίνεται στα 724£ και η μέση επικουρική στα 172£, δηλαδή σύνολο 896£.
Οι μεσαίες και ανώτερες συντάξεις είναι υποανταποδοτικές, ενώ το σύστημα αποδεικνύεται σημαντικά ανταποδοτικό στις χαμηλές συντάξεις.
Στο μέλλον και με το σημερινό οικονομικό και εργασιακό περιβάλλον, πολλοί λίγοι ασφαλισμένοι θα έχουν την δυνατότητα πολλών ετών ασφάλισης που σημαίνει ότι οι περισσότεροι θα κυμαίνονται στον μέσο όρο και κάτω άρα και η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειώνεται.
Όπως είπαν άλλωστε και κάποιοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, έχουμε αρκετούς συνταξιούχους σε μεγάλη ηλικία, οπότε εκ των πραγμάτων πολλοί θα <<αποχωρήσουν>> σύντομα από το σύστημα.
Θα ομαλοποιηθεί δηλ. σιγά – σιγά η κατάσταση…
Το μοντέλο του συνταξιοδοτικού μας συστήματος είναι αναδιανεμητικό.
Στηρίζεται κυρίως στις εισφορές των νέων ασφαλισμένων μαζί με την κρατική χρηματοδότηση για να καλύψει τις παροχές των συνταξιούχων.
Επειδή η μισθοί είναι συμπιεσμένοι και των νέων πενιχροί, παράλληλα με την ασταθή απασχόληση, ο νόμος 4387/2016 σχεδιάστηκε με βάση την φυσιογνωμία της σημερινής αγοράς εργασίας με αποτέλεσμα οι απώλειες να είναι μεγάλες.
Αυτό βέβαια είναι το άδικο για όσους πλήρωναν επί πολλά χρόνια εισφορές με υψηλούς μισθούς αλλά και μαζί με το άδικο και ανήθικο για τους νέους των 500 - 600£ που τους λένε να ζήσουν με αυτούς τους μισθούς αλλά να λύσουν και το δημογραφικό κάνοντας οικογένεια και παιδιά.
Το σύστημα λοιπόν δεν μπορεί να στηρίζει την οικονομική βιωσιμότητά του πάνω σε αδικίες και ανισότητες έστω και με την μειωμένη κρατική επιχορήγηση.
Μπορεί μια σύνταξη των 1.500£ να στηρίζεται σε εισφορές μισθών 500£;
Η κοινωνία δεν μπορεί να ελπίζει μόνο σε επιδόματα και ετήσια βοηθήματα, με αναδιανομή της φτώχειας.
Ανάπτυξη – σταθερή εργασία – ικανοποιητικοί μισθοί, σημαίνει ότι μπορεί οι επόμενες γενιές να χτίσουν με αισιοδοξία και σιγουριά το μέλλον στον τόπο τους, στη χώρα τους.
Απαιτείται πρώτα η Κοινωνική βιωσιμότητα και δικαιοσύνη, εκτός από την οικονομική βιωσιμότητα, τους δείκτες και τα πλεονάσματα τέρατα που στηρίζονται στην αφαίμαξη των αδύναμων.
Κοινωνική Ασφάλιση = εργασία = ικανοποιητικό εισόδημα = εισφορές = πόροι στο σύστημα = οικονομική βιωσιμότητα = δίκαιη αναδιανομή των παροχών.
Οι μακροοικονομικές και αναλογιστικές μελέτες και προβλέψεις για την ελληνική οικονομία έως το 2070, μεταξύ άλλων, θα συναντήσει και την ασφαλιστική νομοθεσία όπως διαμορφώθηκε την μνημονιακή περίοδο 2010 – 2019 με έναν συνολικό συντελεστή αναπλήρωσης των συντάξεων (κύρια και επικουρική) της τάξης του 45% από 75% που ήταν το 2009.
Σε ολόκληρο τον κόσμο και στις κοινωνίες, συγκρούονται διάφορες απόψεις, σκέψεις, σχολές, θεωρίες και ιδεολογίες για την οικονομία, το ρόλο της κοινωνίας άρα και για την Κοινωνική Ασφάλιση.
Μετά την έκθεση της παγκόσμιας τράπεζας κυρίως το 1994, ακολούθησαν και άλλοι διεθνείς οργανισμοί με παραλλαγές (Δ.Ν.Τ., ΟΟΣΑ, ΔΟΕ, ΕΕ), διαμορφώθηκε μια νέα ορθοδοξία ως προς τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπιστούν τα συνταξιοδοτικά συστήματα με την θεωρία των πυλώνων.
. Του υποχρεωτικού κρατικού πυλώνα
. Του προαιρετικού επαγγελματικού πυλώνα
. Του πυλώνα της ατομικής ασφαλιστικής κάλυψης για συμπλήρωση των δύο πρώτων.
Έτσι, λένε οι υπέρμαχοι αυτής της θεωρίας, επιμερίζονται οι σχετικοί κίνδυνοι και δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως συνέβη στην Ελλάδα τα τελευταία 40 χρόνια με αποτέλεσμα την κατάρρευση του κρατικού συστήματος μαζί με άλλους παράγοντες βέβαια όπως η καταλήστευση των αποθεματικών των ταμείων, της περιουσίας τους κ.λ.π.
Το ποιός μπορεί να πληρώνει τις αυξημένες εισφορές για την υποχρεωτική ασφάλιση (κύρια και επικουρική), να πληρώνει την επαγγελματική ασφάλιση και να κάνει και ιδιωτική είναι άλλο ζήτημα για τους θιασώτες της θεωρίας αυτής.
Και στην χώρα μας έχουν γίνει δημόσιες συζητήσεις για το θέμα αυτό αλλά όλα καλύφτηκαν κάτω από την αντιπαλότητα των κομμάτων και τον λαϊκισμό την ελαφρότητα και σκοπιμότητα άλλων φορέων και να που φτάσαμε.
Ο ατομισμός και οι συντεχνιακές αντιλήψεις επικράτηταν του συλλογικού και του γενικότερου συμφέροντος αλλά με τεράστια ευθύνη του πολιτικού προσωπικού που λειτούργησαν και λειτουργούν με πελατειακή λογική.
Γιατί αν δεν μπορεί να στηριχτεί ένας βασικός δημόσιος πυλώνας με αξιοπρεπή ασφαλιστική και συνταξιοδοτική κάλυψη, τότε οι περισσότεροι πυλώνες - κατά την δική μας άποψη – οδηγούν στην εμβάθυνση της φτώχειας και των ανισοτήτων.
Η αντίληψη των πολλαπλών πυλώνων δεν είναι και ιδεολογικά αθώα.
Εκφράζει μία τάση για μερική απόσυρση του κράτους (του δημόσιου συστήματος) από την χρηματοδότηση των συντάξεων, αποδεχόμενοι ότι το μοντέλο αυτό αποτελεί μια <<δαπανηρή πλάνη>> και ότι οι δαπάνες αυτές πρέπει να πάνε σε άλλους τομείς (με κέρδη) και όχι στην ουσιαστική και δίκαιη στήριξη της κοινωνίας των αδύναμων.
Να θυμίσουμε εδώ τι έγινε στη κρίση του 2008 σε πολλές χώρες με την ιδιωτικά ασφάλιση και τι χτύπημα δέχτηκαν.
Με δεδομένο ότι το σύστημά μας είναι διανεμητικό, βλέπουμε από νεοφιλελεύθερες πλευρές να επιλέγεται και το σύστημα με κεφαλαιοποιητικά στοιχεία, που σημαίνει ότι η σύνταξη μετατρέπεται σε αποταμίευση με τον κίνδυνο να μεταφέρεται στον ασφαλισμένο για την αξιοποίηση του κεφαλαίου των εισφορών του.
Ο πυλώνας των επαγγελματικών ταμείων είναι σχετικά νέος θεσμός στη χώρα μας και ίσως είναι νωρίς να αποφανθούμε, αν και τελευταία διάφοροι φορείς ζητούν εντονότερη δραστηριότητα.
Έτσι όπως λειτουργούν τώρα με διασφαλισμένες εγγυήσεις, με εποπτεία και έλεγχο και με κύριο τον κρατικό πυλώνα, δεν πρέπει να είναι κανείς απέναντι.
Όλα βέβαια κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
Εμείς σαν εργαζόμενοι από κοινωνική θέση αλλά και από ιδεολογική αντίληψη, είμαστε υπέρ του δημόσιου συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης με δικαιοσύνη για όλους.
ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ας δούμε το τοπίο του επιπέδου των συντάξεων αλλά και τα όρια ηλικίας για να κάνουμε μία σύγκριση στην Ευρώπη λαμβάνοντας υπόψη τόσο όσα αναφέραμε παραπάνω όσο και τον παράγοντα του προσδόκιμου ζωής.
Μέση ηλικία εξόδου
Βέλγιο 63.4, Βουλγαρία 63,4, Τσεχία 62,3,
Δανία 65,6, Γερμανία 64,5, Ελλάδα 62,9,
Ιρλανδία 65,2, Ισπανία 65,3, Γαλλία 62,6,
Ιταλία 66,2, Κύπρος 64,1, Λουξεμβούργο 60,3,
Αυστρία 62,6.
Μέσος όρος Ε.Ε. 64,2
Ποσοστό αναπλήρωσης εισοδήματος
Το ποσοστό αναπλήρωσης εισοδήματος αναφέρεται σε συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης κατά τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος από το δημόσιο σύστημα το 2020.
Μπορεί το ποσοστό της χώρας μας να φαίνεται υψηλό αλλά αν λάβουμε υπόψη μας τις ατομικές και οικογενειακές δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση γενικά, τότε κατανοούμε γιατί φτάνουμε σε επίπεδα φτώχειας.
Βουλγαρία 40,5%, Τσεχία 39,5%, Δανία27,9%,
Αυστρία 42,7%, Ελλάδα 66,5%, Ιρλανδία 34,3%
Ισπανία 71,8%, Ιταλία 65,5%, Κύπρος 46%,
Λουξεμβούργο 66,2%
Μέσος Όρος Ε.Ε. 46,3%
ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΤΑΠ-ΟΤΕ - ΕΛ-ΤΑ ΜΕ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟ 2019
|
Έτη ασφάλισης |
Ποσοστό % ανταποδοτικής |
Ποσοστό επιπλέον εισφορών (2019) |
Συνολικό % ανταποδοτικής |
Εθνική σύνταξη |
|
25 - 26 |
21,71% |
29,7375% |
51,4475% |
384 |
|
30 - 31 |
27,79 |
>> |
57,5275% |
384 |
|
35 - 36 |
35,4% |
>> |
65,1375% |
384 |
|
36 - 37 |
37,20% |
>> |
66,9375% |
384 |
|
37 - 38 |
39% |
>> |
68,7375% |
384 |
|
38 - 39 |
40,80% |
>> |
70,5375% |
384 |
|
39 - 40 |
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ Π.Ο.Σ.Τ. :: Χαριλάου Τρικούπη 5, Αθήνα, 106 78 :: E-Mail: [email protected] :: Τηλέφωνο: 210 5200301 |