72 χρόνια μετά την μεγάλη απεργία της 14ης Απριλίου του 1942, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία τίμησαν – για πρώτη φορά στην ιστορία τους- τους αγωνιστές Τριατατικούς, που ύψωσαν το ανάστημα τους ενάντια στο φασισμό και έδωσαν με το παράδειγμα τους ελπίδα στους σκλαβωμένους λαούς της Ευρώπης.
Ήταν η πρώτη μεγάλη απεργία της υπόδουλης από τους Γερμανούς κατακτητές Ευρώπης, επτά μέρες και επτά νύχτες στο δρόμο αψηφώντας το θάνατο, μια μεγάλη νίκη, η νίκη της λευτεριάς που «θα τη μνημονεύουν τα χρόνια που θα διαβαίνουν..»
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε χθες, Δευτέρα 14 Απριλίου, στην πλατεία Κοτζιά, μπροστά από το κεντρικό Ταχυδρομείο, το χώρο όπου ξεκίνησε η απεργία.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η κα Σοφία Βούλτεψη, Βουλευτής Β’ Αθήνας ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, ο κ. Γιώργος Αρσένης, Αντιπεριφερειάρχης Αττικής, ο κ. Κωστής Μελαχροινός, Διευθύνων Σύμβουλος του ΕΛΤΑ, ο κ. Γιώργος Βλασσόπουλος, Διευθυντής Διοίκησης και Επικοινωνίας, ο κ. Αθανάσιος Μπούρας Γεν. Γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ, βουλευτής Περιφέρειας Αττικής, ο κ. Δημήτρης Στρατούλης, εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Βουλευτής Β’ Αθήνας, ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης, Γραμματέας της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ, ο κ. Δημήτρης Χατζησωκράτης, μέλος της ΕΕ της ΔΗΜΑΡ, ο Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ κ. Οδυσσέας Ντριβαλάς, ο αναπληρωτής Γ.Γ. της ΓΣΕΕ κ. Θανάσης Δανούσης, ο Πρόεδρος της ΠΟΣΤ κ. Γιώργος Βασιλόπουλος, ο Πρόεδρος της ΟΜΕ-ΟΤΕ κ. Παναγιώτης Κούτρας, ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων Νέου ΤΤ κ. Αντώνης Δεληχάτσιος, ο κ. Ηλίας Νικολακόπουλος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Αντιπρόεδρος του ΑΣΚΙ, ο κ. Φώτης Προβατάς, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αθηναίων, ο κ. Νίκος Κόκκινος, εκπρόσωπος του Δημάρχου Αθηναίων μέλη του Πανελληνίου Συλλόγου Συνταξιούχων ΕΛΤΑ, εργαζόμενοι των Ελληνικών Ταχυδρομείων και πλήθος κόσμου.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε εντοίχιση αναμνηστικής μαρμάρινης πλάκας, ενώ στο χώρο της εκδήλωσης εκτέθηκε αρχειακό υλικό των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), καθώς και πρωτότυπο υλικό της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ταχυδρομικών Υπαλλήλων (φωτογραφίες, εφημερίδες, αποκόμματα βιβλίων κα).
Ο Πρόεδρος της ΠΟΣΤ Γιώργος Βασιλόπουλος αναφέρθηκε, στην ομιλία του, στη βαριά κληρονομιά που άφησαν ως παρακαταθήκη στις μεταγενέστερες γενεές οι αγωνιστές του 1942, οι απεργοί Τριατατικοί και τόνισε, μεταξύ των άλλων ότι « εμείς οι σημερινοί Ταχυδρομικοί, πρωταγωνιστές της ζωής και συνεχιστές της δράσης, δεν ξεχνάμε και τιμούμε όλες τις ηρωικές σελίδες που γράφτηκαν από τους συναδέλφους μας στη διάρκεια των 186 χρόνων της αδιάκοπης λειτουργίας μας».
Σας παραθέτουμε ολόκληρη την ομιλία του Προέδρου της ΠΟΣΤ.
Κυρίες και Κύριοι,
Είμαστε εδώ για να τιμήσουμε την πρώτη μεγάλη απεργία που έγινε στη σκλαβωμένη Ευρώπη, 72 χρόνια πριν, στις 14 Απρίλη 1942.
Αμέσως μετά τον δύσκολο χειμώνα του 41-42, τον χειμώνα της πείνας, της εξαθλίωσης και του θανάτου, όταν 100.000 συμπατριώτες μας, σύμφωνα με τον ιστορικό Χόγκεν Φλάισερ, πέθαναν σε όλη τη χώρα από την πείνα, με τους περισσότερους από τους μισούς στην πρωτεύουσα.
Αυτή εδώ η πλατεία που σήμερα κάνουμε την εκδήλωση, ήταν χώρος ταφής ανθρώπων πεινασμένων που κατέρρεαν στη μέση του δρόμου, τους μάζευαν τα κάρα του δήμου και τους έφερναν εδώ για να τους θάψουν.
Οι περισσότεροι από αυτούς θάβονταν ανώνυμοι, γιατί ήταν τόσο τρομερή η κατάσταση που οι δικοί τους δεν δήλωναν τον θάνατο τους για να κρατήσουν τα δελτία τροφίμων.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν από τις ομάδες του λαού που επλήγησαν περισσότερο από τις οικονομικές συνέπειες της κατοχής. Τα ρεκόρ που σημείωσε ο πληθωρισμός, σε συνδυασμό με την άνοδο των τιμών εκμηδένισαν τους μισθούς των υπαλλήλων και ναρκοθέτησαν την επιβίωση τους.
Αρχίζουν λοιπόν να οργανώνονται και να κινητοποιούνται.
Πρωτοπόρα δύναμη στην οργάνωση του συνδικαλιστικού κινήματος της κατοχικής περιόδου ήταν οι Τριατατικοί.
Όπως αναφέρουν οι ιστορικές πηγές, οι πρώτες συνδικαλιστικές κινήσεις στη σκλαβωμένη Ελλάδα σημειώθηκαν από τους Τριατατικούς, τους υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομίας και τους εκπαιδευτικούς.
Από τους πρώτους κιόλας μήνες της Γερμανικής κατοχής, οι εργαζόμενοι των τριών Τ (ταχυδρομείο, τηλεφωνία, τηλεγραφία,), διενεργούσαν σαμποτάζ στις τηλεπικοινωνίες εξαφανίζοντας τις αλληλογραφίες και τα τηλεγραφήματα, δυσχεραίνοντας, με αυτό τον τρόπο, την επικοινωνία των δοσίλογων Υπουργών και των κατοχικών αρχών.
Η απεργία της 14ης του Απρίλη του 1942 θα σηματοδοτήσει ουσιαστικά το ξεκίνημα της αντίστασης των εργαζομένων, που έμελλε να επιφέρει ένα ισχυρό ράπισμα στους Γερμανούς κατακτητές με αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη.
Η απεργία του 1942 ξεκίνησε από αυτό εδώ το κτίριο που τον προηγούμενο αιώνα λειτούργησε ως το κεντρικό Ταχυδρομείο της χώρας.
Κυρίες και κύριοι,
Οι Ταχυδρομικοί εκτός από την πείνα και την εξαθλίωση, είχαν να αντιμετωπίσουν και ένα πρόσθετο μεγάλο πρόβλημα αυτό της φυματίωσης, με τεράστιο αριθμό θυμάτων.
Πάραυτα οι εργαζόμενοι στο Κεντρικό Ταχυδρομείο κινητοποιούνται και συγκροτούν επιτροπή διαμαρτυρίας, που απευθύνεται αρχικά στη διεύθυνση ζητώντας λύση στο επισιτιστικό πρόβλημα και διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες δουλειάς.
Η συνάντηση αποβαίνει άκαρπη και ο Διευθυντής απειλεί τους υπαλλήλους με απόλυση.
«Ήταν απόγευμα της 14ης Απριλίου, σημειώνουν οι εφημερίδες της εποχής, γύρω στις 4 η ώρα, όταν λιποθύμησε από την πείνα ένας διανομέας στη μεγάλη σάλα του Κεντρικού. Γύρω από το λιπόθυμο συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, όπως και όλοι οι υπάλληλοι. Ήταν όλοι τους αγανακτισμένοι, αναστατωμένοι και στο στόμα τους προφέρονταν συνεχώς η λέξη απεργία — με αποφασιστικότητα και οργή.
Το ίδιο εκείνο βράδυ, αφού γίνανε και οι σχετικές συνεννοήσεις με την επαρχία αποφασίστηκε να κατέβουν σε Παντριατατική απεργία.
Οι υπάλληλοι του Ταχυδρομείου, της Τηλεφωνίας και της Τηλεγραφίας, όλο το Τριατατικό προσωπικό, αψηφώντας τις απειλές κατεβαίνουν σε απεργία για τη επιβίωση τους.
Ο υπουργός Συγκοινωνιών Μουτούσης θα σπεύσει να καταδικάσει την απεργία χαρακτηρίζοντάς την αντιπολιτευτική κίνηση. Στις 15 Απριλίου μαζί με τον υπουργό Οικονομικών προβαίνουν στην έκδοση διατάγματος σύμφωνα με το οποίο :
«επιστρατεύονται πολιτικώς και επιτάσσονται αι υπηρεσίαι του προσωπικού ΤΤΤ….»
Δύο μέρες αργότερα το Υπουργείο Συγκοινωνιών θα επιστρατεύσει τους αδιόριστους αποφοίτους των προπαρασκευαστικών σχολών ΤΤΤ των ετών 1939-1941, για να αναλάβουν άμεσα υπηρεσία και να λειτουργήσουν έτσι ως απεργοσπαστικός μηχανισμός.
«…..από την πρώτη μέρα – αναφέρει ένας απεργός - η απεργία μας σημείωσε καταπληκτική επιτυχία, παρά το γεγονός ότι οι τριατατικοί ήμασταν επιστρατευμένοι από τους Γερμανούς και κάθε απεργιακή κίνηση πρόβλεπε την ποινή του θανάτου.
Όμως η απεργία μας παρουσιάστηκε τόσο καθολική, που οι κατακτητές δεν τολμήσανε να προβούνε σε εκτελέσεις, αλλά μονάχα στη σύλληψη καμιά τριανταριά συναδέλφων τριατατικών, που τους κλείσανε στο Σταθμό Λαρίσης.
Στο μεταξύ οργανωθήκανε ομάδες επαγρύπνησης και συμπαράστασης και η απεργία τράβηξε τον δρόμο της.
Η πρώτη προκήρυξη και μέχρι να οργανωθεί ο παράνομος μηχανισμός των τριατατικών, δακτυλογραφήθηκε στο σπίτι ενός γιατρού μικροβιολόγου στην οδό Βερανζέρου, που διέθετε γραφομηχανή.
Η Κυβέρνηση χρησιμοποιεί μεθόδους βίας και τρομοκρατίας, προκειμένου να πείσει τους απεργούς να επιστρέψουν στις θέσεις τους.
Οι περισσότερες εφημερίδες της περιόδου συμμετέχουν ενεργά στην προσπάθεια εκφοβισμού των υπαλλήλων. Η παροχή συσσιτίου θα είναι το δέλεαρ, με το οποίο η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να σπάσει την απεργία.
Η κατοχική Κυβέρνηση Τσολάκογλου για να προλάβει την κήρυξη γενικής απεργίας εκδίδει στις 16 Απρίλη, ύστερα από εντολή των δυνάμεων κατοχής, νόμο με τον οποίο «όταν η απεργία δημοσίων λειτουργών διενεργείται υπό εξαιρετικάς συνθήκας και περιστάσεις αποτελεί ιδιώνυμον έγκλημα τιμωρούμενον και δια ποινής του θανάτου».
Οι υπάλληλοι βρέθηκαν μπροστά σε μια τρομερή απειλή και όμως δεν φοβήθηκαν. Δεν υπέκυψαν στις απειλές, αψήφησαν το θάνατο και έδειξαν το δρόμο του αγώνα και της νίκης.
Τις επόμενες μέρες κατεβαίνουν σε απεργία μαζί με τους Τριατατικούς και άλλοι κλάδοι, τόσο στην Αθήνα, όσο και στην επαρχία, με αποτέλεσμα στις 22 Απρίλη να κηρυχθεί η πρώτη καθολική απεργία των δημοσίων υπαλλήλων και να νεκρώσει ο κρατικός μηχανισμός.
Η διανομή φαγητού συνδυαζόμενη με τις συλλήψεις Τριατατικών, με τα έκτακτα Στρατοδικεία που συγκάλεσε και με την επαπειλούμενη ποινή του θανάτου που θα επιβαλλόταν σε όποιον εξακολουθούσε να απεργεί, αποδείχτηκαν αδύναμα να κάμψουν την αποφασιστική στάση των απεργών.
Έξι μέρες διήρκησε η γενική απεργία και σταμάτησε μόνο όταν η Κυβέρνηση έκανε πολλές υποχωρήσεις.
Όλοι οι συλληφθέντες απελευθερώνονται και οι διώξεις σταματούν. Οι υπάλληλοι επιστρέφουν στις εργασίες τους και η Κυβέρνηση με νομοθετικό διάταγμα θα χορηγήσει επίδομα με κλιμακωτή αύξηση μέχρι 300 %.
Η απεργία της 14ης Απριλίου των Τριατατικών έμελλε να είναι η πρώτη μεγάλη απεργία στη σκλαβωμένη Ευρώπη και θα αποτελέσει πρότυπο για τις κινητοποιήσεις και διεκδικήσεις σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής.
Ο συγγραφέας Δημητρίου, αποτύπωσε την μεγάλη αυτή απεργιακή κινητοποίηση σ’ ένα βιβλιαράκι που παράνομα κυκλοφόρησε το 1945 με τίτλο «Η πρώτη απεργία της σκλαβωμένης Ευρώπης» .
Ο Γεώργιος Βαλκανάς θα γράψει στην εφημερίδα Παντριατατική , 3 χρόνια αργότερα, ένα άρθρο-ύμνο στις κατακτήσεις της επταήμερης απεργίας:
«…..Μπορούν και οι σκλάβοι να αγωνίζονται. Και να νικούν. Δύο νίκες. Τη μία της ψυχής, της λευτεριάς. Και την άλλη υλική. Και το σπουδαιότερο: απολύθηκαν όλοι οι κρατούμενοι και ανακλήθηκαν όλες οι απολύσεις. Επτά μέρες και επτά νύχτες στο δρόμο. Μια νίκη, η πρώτη νίκη κατά του κατακτητού και των οργάνων του, που θα τη σεβαστούν και θα τη μνημονεύουν τα χρόνια που θα διαβαίνουν….»
Οι απεργιακές κινητοποιήσεις των δημοσίων υπαλλήλων θα συνεχιστούν σε όλη τη διάρκεια της κατοχικής περιόδου. Οι Τριατατικοί θα συνδράμουν μαζικά και δυναμικά σε όλες τις κινητοποιήσεις.
Η εργατική τάξη, την δύσκολη εκείνη εποχή, έδειξε το μεγαλείο της ψυχής της.
72 χρόνια μετά, η πορεία τους μας είναι χρήσιμη όσο ποτέ άλλοτε και ο αγώνας τους μας δείχνει τους μελλοντικούς δρόμους.
Αυτή είναι η αγωνιστική κληρονομιά που μας άφησαν οι αληθινοί πρωταγωνιστές, που σε καιρούς δύσκολους έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους για την υπεράσπιση των εργασιακών τους δικαιωμάτων, για την προώθηση της συναδελφικής αλληλεγγύης και για τον υπέρ πάντων αγώνα απέναντι στους κατακτητές.
Κυρίες και κύριοι,
Είμαστε εδώ σήμερα για να αποδώσουμε φόρο τιμής σους γνωστούς και άγνωστους ήρωες αυτού του τόπου, να αποδώσουμε φόρο τιμής στο μεγαλείο τους και στις αξίες που υπηρέτησαν.
Είναι μεγάλη και βαριά κληρονομιά που μας άφησαν παρακαταθήκη,
όλοι αυτοί οι αγωνιστές που θυσιάστηκαν για την λευτεριά και την αξιοπρέπεια .
Το παράδειγμα τους είναι απόδειξη του μεγαλείου που μας διακρίνει ως Έλληνες: αντιστεκόμαστε, αντιδρούμε, αγωνιζόμαστε, αναζητούμε και υπηρετούμε το δίκαιο, τα δικαιώματα και κυρίως την ελευθερία των ανθρώπων και των λαών.
Εμείς οι σημερινοί Ταχυδρομικοί, πρωταγωνιστές της ζωής και συνεχιστές της δράσης, δεν ξεχνάμε και τιμούμε όλες τις ηρωικές σελίδες που γράφτηκαν από τους συναδέλφους μας στη διάρκεια των 186 χρόνων της αδιάκοπης λειτουργίας μας.
Σας ευχαριστώ.
Φωτογραφικό Υλικό
